Dat er bij patiënten agressie voorkomt uit hun ziektebeeld, uit vaak terechte frustratie of om dingen kwaadschiks voor elkaar te krijgen, is helaas de realiteit. Gelukkig gaat het om een kleine groep, maar desalniettemin veroorzaken zij de meeste incidenten.
De uitspraak dat omgaan met agressie bij het werk van de GGZ-verpleegkundige hoort is een excuus om niet alles te hoeven doen dat mogelijk is om agressie tegen te gaan. Het is een dooddoener die vooral gebezigd wordt door degenen die niet zelf de risico's lopen.
Het gaat er om alle agressie zo veel mogelijk te voorkomen, want slachtoffer worden van voorkombare agressie hoort nooit bij het werk, van niemand - het voorkomen van agressie wel.
Er is niets professioneels aan om in elkaar geslagen te worden. Wel professioneel is het vroegtijdig oppikken van subtiele signalen, aanvoelen van en luisteren naar wat patiënten laten blijken (bijv. angst voor een bepaalde patiënt), durven afgaan op je gevoel en intuïtie en dat vervolgens omzetten in adequaat beleid.
Dan moet je echter wel de bevoegdheden hebben om dat te doen en die hebben verpleegkundigen niet. We mogen wel meer trainen in de-escalatietechnieken en zelfverdediging, maar als we zien dat er een acute dreiging is dan kunnen we slechts hopen dat er naar ons geluisterd wordt. Zeggenschap bij (over)plaatsing mag geen gunst zijn bij de gratie van goed overleg, maar is een bevoegdheid waar we recht op hebben. Zo kunnen wij op professionele wijze agressie voorkomen.
Daarnaast dient ook al het andere gedaan te worden dat mogelijk en denkbaar is. Ook zullen bij patiënten de oorzaken weggenomen dienen te worden die leiden tot terechte gevoelens van frustratie. Voor een groot deel ligt dit buiten de competentie en verantwoordelijkheid van verpleegkundigen.
Voor reductie van agressie zullen managers en beleidsmakers creatief moeten worden en vasthoudend blijven, net zo lang tot er zo weinig agressie overblijft dat verpleegkundigen weer kunnen zeggen: "Ach, een beetje agressie hoort bij het werk, daar kunnen we wel mee omgaan."