Patiëntveiligheid is een hot item, ook in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Beleidsmakers in Den Haag heeft hiervan een speerpunt gemaakt. Zolang de verpleegkundige echter geen zeggenschap heeft en de cijfers van incidenten worden verzwegen is de patiënt in de GGZ volgevrij.
Van de psychiatrische patiënten is 90% nooit agressief geweest. Wel hebben zij zes maal zoveel kans om slachtoffer te worden van een agressie-incident. Eenmaal opgenomen in een kliniek is de behoefte aan een veilige omgeving dus groot. Binnen de instelling blijkt het verpleegkundig personeel niet altijd in staat de patiënten te beschermen tegen agressie. De dreiging is veelal slechts afkomstig van een enkele medepatiënt.
Verpleegkundigen zijn binnen de GGZ verantwoordelijk voor de veiligheid van patiënten. Zij moeten zorgen voor een milieu waarin de patiënt kan herstellen. Veiligheid is hiervoor een eerste vereiste, als deze wordt bedreigd komen patiënten naar hen toe. Een patiënt vertelt bijvoorbeeld bang te zijn voor een medepatiënt. Ook het binnendringen van de kamer of diefstal van spullen komt regelmatig voor. De sfeer op de afdeling wordt dan gespannen, patiënten worden hyperalert en gaan de ‘dader’ in de gaten houden.
De verpleegkundige is wel verantwoordelijk maar heeft op belangrijke punten geen beslissingsbevoegdheid om in te grijpen. De behandelaar (psychiater of psycholoog) bepaalt waar de patiënt wordt verpleegd, ook de patiënt die een gevaar vormt voor zijn/haar omgeving. Deze behandelaar luistert soms wel, soms niet naar verpleegkundigen en neemt het belang van medepatiënten soms wel maar meestel niet mee in de overwegingen tot (over)plaatsing. Verpleegkundigen en patiënten zijn dus afhankelijk van de willekeur van de behandelaar die zelf niet aanwezig is in het dagelijks milieu.
We willen de bevoegdheid om te beslissen dat een patiënt moet worden overgeplaatst naar een veiliger setting wanneer de veiligheid in het geding is. Elke patiënt kan veilig verpleegd worden, als de setting hierop is afgestemd. De actiegroep stelt dat niet alleen verpleegkundigen en medepatiënten gebaat zijn bij een tijdige herplaatsing, maar ook de veroorzaker zelf. Het is voor niemand goed om dader te worden, zeker niet als dit voortkomt uit een ziektebeeld.
De verpleegkundigen eisen niet alleen beslissingsbevoegdheid rond overplaatsing maar eisen ook openbaarheid van het aantal agressie-incidenten per instelling zodat heldere streefnormen kunnen worden gesteld en de instelling hierop kan worden afgerekend. Het is bekend dat 70% van de psychiatrisch verpleegkundige jaarlijks slachtoffer wordt van verbale agressie en 40% van fysieke agressie. Deze cijfers zijn niet uitgesplitst naar instelling. Wanneer de verpleegkundigen zelf niet veilig zijn kunnen zij de veiligheid van patiënten niet waarborgen.
