Ik werk in een grote psychiatrische instelling in het zuiden van het land. Het is vandaag precies zeven weken geleden dat onze arts-assistent Martijn, achterna gezeten werd door Frederik, één van onze patiënten. Frederik had een mes in zijn hand en had eerder slachtoffers gemaakt. Die incidenten waren ernstig geweest. Het had echt heel anders kunnen aflopen, dat realiseerden we ons maar al te goed.
We waren geschrokken maar ook boos. De spanning liep al langer op bij deze patiënt en we hadden op meer medicatie aangedrongen. We hadden ook gezegd dat het om de veiligheid ging en dat we die binnen deze setting niet meer konden waarborgen. De patiënt had grenzen nodig, en pillen. Nu was er dan echt iets ernstigs gebeurd en we hadden het allemaal zien aankomen. Na het incident werd hij eindelijk overgeplaatst.
Martijn heeft zich na het incident ziek gemeld. Na een week of zo kwam hij terug. We wilden er graag over praten met hem, maar het lag allemaal heel gevoelig. We wisten dat hij aangifte had gedaan en het ook had besproken met de leidinggevende maar wij bleven als verpleegkundig team ook met frustraties zitten. Het was niet voor het eerst dat zoiets gebeurde en het zou ook niet voor het laatst zijn want er werd geen lering uit getrokken. We hadden alweer een patiënt op de afdeling waarbij de spanning opliep: Dennis.
Dennis heeft last van zowel psychosen als manische perioden. Dit -in combinatie met weinig ziekte-inzicht- is bij hem een explosief mengsel. Ook hij is bekend met eerder agressieve uitbarstingen en het scenario voltrok zich eigenlijk opnieuw. Het ongelukkige toeval was dat de Martijn onder supervisie van de afdelingspsychiater zijn behandelaar was. Op de afdeling merkten we het eerst dat het niet goed ging met Dennis. Geagiteerd, onrustig gedrag, dreigende uitlatingen als “Jullie halen het bloed onder mijn nagels vandaan”. Ik heb er zelf bij herhaling op aangedrongen bij de psychiater om de medicatie op te hogen.
De afdelingspsychiater is echter geneigd om met de wensen van de patiënten mee te gaan en deze patiënt wilde helemaal geen extra pillen, hij vond zichzelf niet ziek. Toen ik de psychiater er voor de derde keer op aansprak deed ik het verzoek om dan in elk geval extra ’zo nodig medicatie’ voor te schrijven, dan hadden we wat achter de hand. Hij leek ermee akkoord te gaan maar toen ik later in de medicatiemap keek was er niets uitgeschreven. Ik heb de teamleider er ook op aangesproken maar deze verwees me naar de psychiater. Zo bleef alles zoals het was.
Elke dienst kon je iets verwachten. We liepen op eieren, soms ging het redelijk goed, soms was het op het randje en liep hij te ijsberen. Iedereen had er last van. Niet alleen de verpleegkundigen maar ook de medepatiënten. Regelmatig kwam er iemand naar ons toe die bang was, patiënten hielden zich soms schuil op hun kamer maar het kwam ook voor dat hij zomaar kamers van anderen inliep en hij liet zich hier niet op aanspreken.
Vandaag ging het uiteindelijk mis. Ik was er niet bij maar hoorde het in mijn late dienst. Mijn collega van de dagdienst zat met hem in gesprek en hij gaf haar uit het niets voluit een klap, recht in haar gezicht, ze had een bloedneus en losse tanden. Op zich was het letsel niet het allerergst. Wat voor haar het ergst was, dat ze op dat moment voelde dat hij door zou gaan met slaan, dat haar leven in gevaar was. Ze is gaan schreeuwen en ze had het geluk dat er andere patiënten bij waren die het allemaal op een schreeuwen zetten. Op dit kabaal waren andere verpleegkundigen aan komen rennen en hadden haar ontzet. Ze had geen tijd om de alarmknop ingedrukt te houden. Ze was totaal overstuur.
Eén van de verpleegkundigen deze dienst was de eerstverantwoordelijk verpleegkundige van Dennis. Ook zij trok het niet meer na het incident. Het bleek dat ze bij herhaling op preventieve maatregelen had aangedrongen, bij Martijn nota bene, en zich nooit gehoord had gevoeld. Nu het dan zover was dat er daadwerkelijk weer een slachtoffer was gevallen ontkende Martijn dat er ooit op maatregelen was aangedrongen. Dit deed voor de eerstverantwoordelijke de deur dicht. Ze voelde zich zo in de steek gelaten dat ze zwaar geëmotioneerd, ziek naar huis is gegaan.
Dennis is vandaag acuut overgeplaatst. Nu kon dat blijkbaar wel. De patiënt van het mes -Frederik- zit overigens inmiddels in de gevangenis. Deze patiënten zijn dader geworden maar evengoed slachtoffer. Ze zijn ziek, heel ziek. En de agressie is deel van hun ziektebeeld maar dit had niet hoeven gebeuren. Beiden zijn door de situatie verder gestigmatiseerd. Het feit dat ze dader werden had voorkomen kunnen worden. Er zijn alleen maar slachtoffers in dit verhaal.
